Analiza wyników badań w zakresie procesu adaptacji dzieci do warunków szpitalnych

Na podstawie przeprowadzonej analizy badań empirycznych dotyczących reakcji i stanów emocjonalnych dzieci hospitalizowanych można wywnioskować, że dzieci chore w różny sposób reagują, zachowują się podczas pobytu w szpitalu, co świadczy, iż proces adaptacji do tych samych warunków szpitalnych przebiega w różnym stopniu.

Na uwagę zasługuje fakt, że negatywne stany emocjonalne, jak płacz, krzyk, agresja, przygnębienie występuje bardzo rzadko. Może to być uwarunkowane tym, że panująca prawidłowa atmosfera szpitala ułatwia dzieciom przystosowanie się do nowej sytuacji.

Spostrzeżenie to potwierdza wykres 1, który ilustruje reakcje i stany emocjonalne u dzieci hospitalizowanych.

Wykres 1. Typowe stany emocjonalne u dzieci hospitalizowanych

Nie mniej jednak dla dzieci chorych, przebywających w zakładzie leczniczym sytuacja, w której się znalazły sprzyjała powstawaniu poczucia zagrożenia. U niektórych dzieci zaobserwowano negatywne reakcje i zachowanie się podczas hospitalizacji, takie jak moczenie się nocne, negatywizm, przygnębienie, agresja, trudności z zaśnięciem.

Przyczyny negatywnych reakcji dzieci hospitalizowanych przedstawia tabela 3.

Tabela 3.          Przyczyny negatywnych reakcji dziecka hospitalizowanego

(N=12)

PRZYCZYNY	DZIEWCZĘTA		CHŁOPCY		OGÓŁEM
	N	%	N	%	N	%
Objawy chorobowe	1	8,3	3	24,9	4	33,2
Lęk przed zabiegami	1	8,3	2	16,6	3	24,9
Tęsknota za domem	–	–	2	16,6	2	16,6
Strach przed samotnością	3	24,9	4	33,2	7	58,1

Z danych przedstawionych powyżej wynika, że najczęstszą przyczyną negatywnych reakcji dzieci chorych podczas pobytu w szpitalu był strach przed samotnością oraz objawy chorobowe. Fizjologiczny lęk przed nieznanym, tak charakterystyczny dla małego dziecka, był spotęgowany przez ból i inne przykre wrażenia, odczuwane przez chore dzieci.

Wartości przedstawione w tabeli 3 ilustruje wykres 2.

Wykres 2. Przyczyny negatywnych reakcji dziecka hospitalizowanego

 

Hospitalizacja dziecka jest częstym czynnikiem zaburzającym jego zachowanie. I. Obuchowska (1995) i inni piszą o destruktywnym wpływie szpitala na osobowość dziecka. B. Arusztowicz (1992) podaje, że u niektórych dzieci na skutek kilkudniowej hospitalizacji występują objawy nerwowe, zakłócenia w psychice, mające źródło lęku w przeżyciach związanych z umieszczeniem w szpitalu.

Badane dzieci wyraziły negatywny stosunek do pobytu w szpitalu, co przedstawia tabela 4.

Tabela 4.          Stosunek dzieci chorych do pobytu w szpitalu

(N=12)

STOSUNEK DO:	POBYT W SZPITALU
ODCZUCIE	N	%
Niechęć	1	8,3
Obojętność	–	–
Pozytywne	4	33,2
Negatywne	7	58,1
RAZEM	12	100

Z danych zawartych w tabeli 4 wynika, że większa część badanej grupy (58,1%) odnosi się negatywnie do pobytu w szpitalu, natomiast 33,2% badanych dzieci ma pozytywny stosunek do pobytu w szpitalu oraz personelu, co przedstawia tabela 5.

Tabela 5.          Stosunek dzieci chorych do rówieśników i personelu

(N=12)

STOSUNEK DO:	RÓWIEŚNIKÓW		PERSONELU
ODCZUCIE	N	%	N	%
Unikanie kontaktów	3	24,9	–	–
Obojętność	2	16,6	4	33,2
Pozytywne	–	–	6	49,8
Negatywne	–	–	2	16,6
Koleżeńskie	7	58,1	–	–
RAZEM	12	100	12	100

Dane zamieszczone w tabeli 5 wskazują na to, że 49,8% dzieci jest pozytywnie nastawionych do personelu szpitalnego, mimo, iż sam pobyt w szpitalu, sytuacja w której się znalazły wywołała zakłócenia, zaburzenia w ich zachowaniu.

Z przytoczonych danych można wywnioskować, iż prawidłowa atmosfera, zaspokojenie elementarnych potrzeb psychicznych dziecka, nawiązanie pozytywnego kontaktu emocjonalnego z dzieckiem umożliwia lepsze przystosowanie się dzieci do warunków szpitalnych.

Szczupał (1994) uważa, że zastosowanie właściwych metod postępowania z dzieckiem pozwoli uzyskać poprawę jego samopoczucia.

Tabela 6 przedstawia czynniki, które wpływają na poprawę stanu emocjonalnego dzieci hospitalizowanych.

Tabela 6.     Czynniki wpływające na poprawę stanu emocjonalnego dzieci hospitalizowanych

(N=12)

RODZAJ	DZIEWCZĘTA		CHŁOPCY		OGÓŁEM
	N	%	N	%	N	%
Rozmowa	1	8,3	5	41,5	6	49,8
Odwiedziny	2	16,6	–	–	2	16,6
Uczestnictwo w zajęciach grupowych	2	16,6	9	66,8	11	91,7
Przepustki	–	–	1	8,3	1	8,3
Pobyt rodzica wraz z dzieckiem w szpitalu	–	–	1	8,3	1	8,3

Dane zawarte w tabeli wskazują, że duże znaczenie dla uzyskania poprawy w samopoczuciu dzieci hospitalizowanych, odgrywają rozmowy indywidualne nauczyciela – wychowawcy z chorym, jak również zorganizowane zajęcia grupowe.

Odpowiednie podejście do dziecka, organizowanie różnorodnych pod względem form i treści zajęć, sprzyja lepszemu funkcjonowaniu dzieci w warunkach szpitalnych, co wynikać może z odpowiednich relacji dziecka z wychowawcą.

Wartości zawarte w tabeli 6 ilustruje wykres 3 oraz zamieszczone poniżej zdjęcia

Wykres 3.      Czynniki wpływające na poprawę stanu emocjonalnego dzieci hospitalizowanych

Na zdjęciach (aneks) przedstawione są dzieci biorące udział w zabawach i konkursach zorganizowanych przez wychowawców z okazji Andrzejek i balu przebierańców.

Dzieci podczas zabawy Andrzejkowej bardzo chętnie brały udział w organizowanych przez wychowawców konkursach.

Branie udziału w różnych konkursach umożliwiło uczestnikom zabawy zaspokojenie potrzeby ruchu oraz dało możliwość rozładowania napięcia emocjonalnego, wzbudziło entuzjazm.

 Zorganizowanie balu przebierańców miało na celu odprężenie od nauki, zabiegów leczniczych oraz miało dostarczyć przyjemnych przeżyć i wrażeń, dać szansę ujawnienia swych możliwości i czucia się twórcą w przygotowywaniu strojów.

Proces adaptacji dziecka do nowych warunków jakie stwarza mu zakład leczniczo-wychowawczy, jest ważnym czynnikiem wpływającym zarówno na jego osobowość, jak i na proces leczenia, B. Arusztowicz (1992).

Podejmowane przez wychowawców i pomocny mu personel działania pedagogiczne w ramach rewalidacji mają przyczynić się do lepszego przystosowania się dzieci do warunków szpitalnych oraz zapobiec powstawaniu zaburzeń emocjonalnych związanych z hospitalizacją.