Prezentacja wybranych stanowisk dotyczących kształcenia szkolnego
W. Strykowski, L. Gawrecki zwracają uwagę na to, że „z wyjątkiem nauczania początkowego, na pozostałych szczeblach kształcenia można dostrzec wyraźną przewagę aktywności nauczyciela nad aktywnością uczniów, wskutek czego dominuje uczenie się przez przyswajanie – czyli najmniej efektywna z czterech dróg nabywania wiedzy i umiejętności. Zjawisko to potęguje się w każdej kolejnej wyższej klasie […]”.
Realizuje się przede wszystkim cele poznawcze, zaniedbując ( zwłaszcza w szkołach średnich) kształcenia umiejętności i nawyków oraz postaw społeczno- moralnych. ( W. Strykowski. L. Gawrecki, 1990 r., s 19-20).
K. Kruszewski uważa, że: szkolnictwo jest rażone nijakością i przeciętnością. Jest okropnie standardowe […]. Nudzą się uczniowie, nudzą się nauczyciele. Powszechna, podlegająca schematom oświata upodabnia się do powszechnej scentralizowanej gastronomii – ” nikt nie chodzi głodny i nikt nie cieszy się na myśl o obiedzie […]”. ( K. Kruszewski, 1987, s. 47-48).
J. Chałasiński uznaje znaczenie instrumentalne szkoły: ” szkoła jest narzędziem techniki organizowania społeczeństwa.” Uważa, że klasa traktowana jako grupa społeczna stwarza lepsze warunki do organizowania procesów wychowawczych niż indywidualistyczne podejście do ucznia. Podział na klasy według niego łączy się z uwzględnieniem przez szkołę nie tylko zadań dydaktycznych lecz także wychowawczych. Wychowanie zmierza do rozrywania dotychczasowych więzi społecznych. Młodzież traktowana jest jako zaczyn społeczeństwa przyszłości. ( J. Chałasiński, 1948, s. 90).
Z. Zborowski klasę traktuje jako zbiorowość ludzką, a świadome oddziaływanie wychowawcy za jeden z zasadniczych czynników kształtujących ” konstruktywną strukturę” stosunków w klasie: jeżeli sprzyja rozbudzaniu samorządności u uczniów, wiążąc się równocześnie ze stawianiem uczniom odpowiednich wymagań w zakresie współżycia i współpracy przyczynia się od strony wychowawczej do właściwego rozwoju stosunków w klasie. ( Z. Zborowski, 1964, s. 28)
Za podstawową wartość uznaje autor identyfikację z klasą, z rola społeczną ucznia. Kryje się tu pragnienie nauczyciela, aby szkoła z jej sprawami, całkowicie wchłonęła ucznia, aby zredukować młodą osobowość do roli ucznia. Według Z. Zborowskiego: ” nauczyciel nie może dowolnie kształtować stosunków uczniowski, nie może uczniów zbliżać i oddalać, tak jak to może robić z figurami na szachownicy […]. W swoim działaniu nauczyciel napotyka swoisty opór materii społecznej i dopiero dokładna i wszechstronna znajomość praw i mechanizmów psychospołecznych pozwala powoli przetwarzać stosunki, przesycać je konstruktywną treścią wychowawczą i nadawać im kształt zgodny z potrzebami i założeniami procesu wychowawczego”. (op. cit. s. 270).
A. Lewin ujmuje wychowanie jako system. Ujęcie to polega na skupieniu się wokół jednej szkoły. Autor zwraca uwagę na to, że szkoła jest nie tylko uczelnią, lecz również miejscem życia młodzieży, miejscem, gdzie kształtuje się społeczność uczniowska. ( A. Lewin 1972, s. 55).
B. Suchodolski uznaje ” wychowanie, które przygotowuje ludzi do udziału w przebudowie ich własnej cywilizacji”. Celem wychowania jest powodowanie dojrzewania ludzi do zadań zawodowych, społecznych, które wykonywać muszą z nowoczesnym stymulowaniem ich rozwoju osobistego i kulturowego.
Aby uniknąć dualizmu: uczeń – dziecko, uczeń – dorosły, B. Suchodolski proponuje ścisłe połączenie w procesie dydaktyczno wychowawczym zajęć typowo szkolnych z zajęciami pozaszkolnymi. Chodzi o wprowadzenie do szkół różnorodnych zajęć stanowiących realizację zadań o wyraźnej dorosłości społecznej. ( B. Suchodolski, 1967, s. 13).
H. Muszyński twierdzi: ” szkoła znalazła się w punkcie krytycznym, poza którym wyrasta już realna groźba stale postępującej dysfunkcjonalności i rozpadu […]”.
Charakterystyka obecnej polskiej szkoły sprowadza się do trzech zasadniczych punktów: jest to po pierwsze – szkoła nieatrakcyjna dla ucznia, po drugie – ahumanistyczna i po trzecie – wyobcowana społecznie.
Podający i pamięciowy system nauczania narzuca szkole swoisty układ stosunków między uczniem i nauczycielem […]. ( H. Muszyński, 1990, s. 94-101).
Czesław Kupisiewicz uważa że: ” w zakresie sprawowanych funkcji przez szkołę czynności selekcyjne górują nad zabiegami egalitaryzacyjnymi […]”.
Ponadto funkcja kształcenia dominuje nad funkcjami wychowawczą i opiekuńczą, a funkcje diagnostyczna i kompensacyjna ciągle nie są doceniane. ( Cz. Kupisiewicz, 1985, s. 16).
Wielu autorów między innymi: Z. Kwieciński, S. Wołoszyn, J. Radziewicz, M. J. Szymański, A. Bogaj, wskazując na oznaki kryzysu szkoły i złego wypełniania funkcji dostrzega wielorakie przyczyny. Tkwią one w szkole, w organizacji systemu szkolnictwa, a także w strukturach społecznych i kulturowych. Występują błędy w formowaniu zadań i celów szkoły, w zakresie jej społecznego usytuowania oraz podejmowania decyzji, a także w zakresie wykonywania złożonych funkcji, zadań i czynności.
Współczesna edukacja- prezentujemy prace magisteskie 